İSKORBÜT HASTALIĞI VİTAMİNSEL EKSİKLİK İLE BAĞDAŞTIRILAN , İLK TANIMLANAN HASTALIKLARDANDIR V, M.Ö 1550 YILINDA MISIRLILAR TARAFINDAN EBERS PAPİRÜSLERİNDE BU HASTALIK TANIMLANMIŞTIR. 16. VE 17. YÜZYILLARDA OKYANUS ÖTESİ YOLCULUKLAR SIKLAŞTIĞINDA BİNLERCE DENİZCİ BU HASTALIKTAN ÖLDÜ. SORUNUN ÇÖZÜMÜNE DAİR İLK İPUCU, 1536'DA FRANSIZ KAŞİF JACQUES CARTIER'İN GEMİLERİ QUEBEC'TE BUZLARLA DEVRİLDİĞİNDE ORTAYA ÇIKTI.100 ADAMINDAN YALNIZCA ÜÇÜ İSKORBÜT HASTALIĞINDAN KURTULABİLMİŞTİ. BÖLGENİ YERLİLERİ OLAN STADACONA HALKI ONLARI KURTARMAYA GELDİ VE ADAMLARA BİR AĞACIN, BÜYÜK OLASILIKLA AKSEDİR AĞACININ YAPRAKLARINI KAYNATARAK ÇAY YAPMALARINI ÖNERDİLER. ADAMLAR BİRKAÇ DOZDAN SONRA ÇABUCAK İYİLEŞTİ ANCAK ONLARI TEDAVİ EDEN BU İLAÇ SONRADAN YOK OLDU. İSKORBÜT HASTALIĞINDA ETKİLİ TEDAVİLER UYGULANAN BAŞKA VAKALAR DA GÖRÜLDÜ.17.YÜZYILDA DOĞU HİNDİSTAN KUMPANYASI'NIN BAZI GEMİLERİ HASTALIĞI ÖNLEMEK İÇİN LİMON SUYU TÜREVİ MALZEMELERİ GEMİLERİNDE TAŞIDI , YİNE DE BUNLAR MÜNFERİT VAKALARDI VE BİNLERCE DENİZCİ İSKORBÜTTEN ÖLMEYE DEVAM ETTİ.
İSKORBÜT HASTALIĞININ ÇEŞİTLİ YİYECEK YA DA İÇECEKLERLE İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ OLDUĞUNU DUYAN İSKOÇ BİLİM İNSANI JAMES BIND , BU KONUNUN DERİNİNE İNMEYE KARAR VERDİ. İNGİLİZ KRALİYET GEMİSİ SALİSBURY'DEN ALTI ÇİFT DENİZCİ SEÇİLDİ. HER ÇİFTE GÜNLÜK DOZLAR HALİNDE ELMA ŞIRASI, SEYRELTİLMİŞ SÜLFÜRİK ASİT, SİRKE, DENİZ SUYU, BİR DİŞ SARIMSAK, HARDAL TOHUMU VE KIRMIZI TURP YA DA İKİ ADET PORTAKAL VE BİR LİMON VERDİ, İSKORBÜT HASTALIĞI OLUP DA GEMİNİN TAYINIYLA BESLENEN BİR GRUP DENİZCİ DE KONTROL GRUBU OLARAK TUTULDU, BİRKAÇ GÜN İÇİNDE TURNÇGİLLERLE BESLENEN İKİ ŞANSLI ADAM İYİLEŞMEYE BAŞLADI. BÖYLECE İSKORBÜT HASTALIĞININ TEDAVİSİNİ BULAN İLK KİŞİ OLMAMASINA RAĞMEN LND, 1753'TE YAZDIĞI TREATIZE ON SCURVY ADLI ESERİNDE TURUNÇGİL TEDAVİSİNİN ETKİLİ OLDUĞUNU GÖSTEREN "KLİNİK DENEY"İ BELGELEMİŞ OLDU. ANCAK KRALİYET DENİZ KUVVETLERİ'NİN ASKELERİNE HER GÜN LİMON YA DA LİMON SUYU VERMESİ 1795 YILINI BULDU.AYNI ZAMANLARDA KAPTAN JAMES COK TAZE MEYVELERİN VE LAHANA TURŞUSUNUN DA İSKORBÜTÜ ÖNLEYİCİ ETKİLERİNİN OLDUĞUNU KEŞFETTİ. SONUNDA 1930'LARDA ALBERT SZENT GYORGYİ İSKORBÜTTEN KORUMA FAKTÖRÜNÜ AYRIŞTIRARAK BUNA C VİTAMİNİ ADINI VERDİ. NEDEN? ÇÜNKÜ VİTAMİNLERİ HARFLERLE İSİMLENDİRME FİKRİ 20 YIL ÖNCESİNDE BAŞLAMIŞTI VE A VE B İSİMLERİ KULLANILMIŞTI.
VİTAMİNLERİN HARFLERLE İFADE EDİLMESİ 20. YÜZYILIN İLK YARILARINA DAYANR. ÇELTİK İŞLEME MAKİNELERİ ASYA'DA KULLANILMAYA BAŞLANDIĞINDA " BERİBERİ" ADI VERİLEN YENİ BİR HASTALIK BAŞGÖSTERDİ. BERİBERİ, SRİ LANKA'NIN YEREL DİLLERİNDEN BİRİ OLAN SEYLANCA'DA "YAPAMAM, YAPAMAM" ANLAMINA GELİR VE SÜREKLİ İLERLEYEN BİR KAS DEJENERASYONU , DÜZENSİZ KALP ATIŞI VE AŞIRI ZAYIFLAMA DURUMU TARİF EDER. BİR JAPON TIP GÖREVLİSİ OLAN KANEHIRO TAKAKI JAPON DONANMASINDAKİ DENİZCİLER ARASINDA YÜKSEK ORANDA GÖRÜLEN BU HASTALIK İÇİN 1878 DEN 1883 E KADAR ÇALIŞTI. ÇOĞUNLUKLA KABUKSUZ PİRİNÇLE BESLENENLERİN OLDUĞU BİR GEMİDE ,276 DENİZCİNİN 169'UNDA BERİBERİ VAKASININ GELİŞTİĞİNİ VE DOKUZ AY İÇİNDE 25 DENİZCİNİN ÖLDÜĞÜNÜ TESPİT ETTİ. BAŞKA BİR GEMİDE ÖLEN HİÇ KİMSE YOKTU VE YALNIZCA 14 HASTALIK VAKASI GÖRÜLMÜŞTÜ. ARADAKİ TEK FARK, İKİNCİ GEMİDEKİ DENİZCİLERE DAHA ÇOK ET , SÜT VE SEBZE VERİLMESİYDİ. BUNUN PROTEİN İÇERİKLİ BESLENMEYLE BAĞLANTISI OLDUĞUNU DÜŞÜNEN TAKAKI MAALESEF YANILDI.
AŞAĞI YUKARI 15 YIL SONRA DOĞU HİNDİSTAN'DA HOLLANDALI HEKİM CHRISTIAN EIJKMAN, ÇOĞUNLUKLA KABUKSUZ PİRİNÇLE BESLENEN TAVUKLARIN DA BERİBERİYE YAKALANDIĞINI ANCAK PİRİNÇ KABUKLARIYLA BESLENDİKLERİNDE İYİLEŞTİKLERİNİ KAYDETTİ. KABUKSUZ PİRİNÇTEKİ NİŞASTANIN SİNİRLERDE TOKSİK ETKİ YARATTIĞINI DÜŞÜNMÜŞTÜ ANCAK O DA YANILDI. SON OLARAK POLONYALI KİMYAGER OLAN CASİMİR FUNK İŞİN DOĞRUSUNU BULDU. PİRİÇ KABUĞU ÖZÜTÜNÜN BERİBERİYİ ÖNLEDİĞİNİ KANITLADI. BU MADDENİN KİMYASAL KATEGORİLER İÇİNDE AMİNLERE(AMİNE ) GİRDİĞİNE İNANAN FUNK, YAŞAM İÇİN GEREKLİ (VİTAL) OLDUĞU İÇİN BUNLARA VİTAMİN ADINI VERDİ. MADDENİN BİR AMİN OLMADIĞI ANLAŞILINCA DA SONUNDAKİ E HARFİ DÜŞTÜ .
KISA BİR SÜRE SONRA WISCONSIN ÜNİVERSİTESİNDEN E.V. MCCOLLUM VE MARGUERITE DAVIS TEK YAĞ KAYNAĞI OLARAK DOMUZ YAĞI VERİLEN SIÇANLARIN BÜYÜYEMEDİKLERİNİ VE GÖZ RAHATSIZLIĞI GEÇİRDİKLERİNİ FARK ETTİLER. BESİNLERİNE TEREYAĞ YA DA YUMURTA SARISINDAN ELDE EDİLEN BİR ETER EKSTRETI EKLENDİĞİNDE BÜYÜME YENİDEN BAŞLADI VE GÖZDEKİ SORUNLAR DÜZELDİ. MCCOLLUM, ETER EKSTRETININ İÇİNDE HER NE VARSA BUNA YAĞDA ÇÖZÜNEN FAKTÖR A ADINI, FUNK'UN BERİBERİYİ ÖNLEMEK İÇİN KULLANDIĞI SU EKSTRATINA DA SUDA ÇÖZĞNEN FAKTÖR B ADINI VERMEYİ ÖNERDİ. SUDA ÇÖZÜNEN EKSTRATIN BİR BİLEŞİKLER KARIŞIMI OLDUĞU FARK EDİLİNCE BİLEŞENLERİNE RAKAMSAL SİMGELER VERİLDİ. BERİBERİ FAKTÖRÜ B1 YA DA TİAMİN OLARAK ADLANDIRILDI. BU VİTAMİNLERİN ORTAK FONKSİYONLARI VARDI. PROTEİNLERİN , KARBONHİDRATLARIN VE YAĞLARIN METABOLİZE EDİLMELERİ İÇİN GEREKLİ OLAN ÇEŞİTLİ ENZİM SİSTEMLERİNİN PARÇALARINI OLUŞTURUYORLARDI. FUNK'IN SU EKSTRATINDA YER ALAN BİLEŞENLERDEN BAZILARININ DAHA SONRA HERHANGİ BİR HASTALIĞA KARŞI KORUMA SAĞLAMADIĞI ORTAYA ÇIKTI VE BUNLARIN ADLARI VİTAMİN LİSTESİNDEN ÇIKARTILDI. VÜCUDUN İHTİYAÇ DUYDUĞU SUDA ÇÖZÜNEN DİĞER MADDELER BULUNDUKÇA BUNLAR B VİTAMİN LİSTESİNE EKLENDİ. DİĞER VİTAMİNLER SONRADAN SAPTANDILAR VE KEŞFEDİLME SIRASINA GÖRE D VE E SİMGELERİNİ ALDILAR . K VİTAMİNİN KAŞİFİ DANİMARKALI BİYOKİMYAGER HENRİK DAM KANIN PIHTILAŞMASINI ARTTIRMA ( KOAGĞLASYON ) ÖZELLİĞİNDEN DOLAYI K VİTAMİNİ ADINI ALDI.
HENÜZ FARKINA VARILMAYAN BAŞKA VİTAMİNLER DE VAR MI? BU PEK MÜMKÜN GÖRÜNMÜYOR , ÇÜNKÜ TOTAL PARENTERAL BESLENME İLE YILLARDIR YOĞUN BAKIMDA HAYATTA TUTULAN HASTALAR VAR VE BU BİLİNEN VİTAMİNLERİ BİRLEŞTİREN DAMAR İÇİ BİR FORMÜL KULLANARAK BUNU GERÇEKLEŞTİRİYORLAR. İLERİDE YENİ VİTAMİNLERİN KEŞFEDİLMESİ PEK MÜMKÜN GÖRÜNMESE DE VİTAMİNLERİN YENİ KULLANIMLARININ GÜNDEME GELECEĞİ KESİN. (ALINTIDIR)
0yorum